Logo: Miasto i Gmina Ogrodzieniec
Miasto i Gmina Ogrodzieniec

Oficjalna strona internetowa Miasta i Gminy Ogrodzieniec. Strona wyposażona w automatycznego lektora treści. Usługa lektora dostępna jest z poziomu poszczególnych podstron.

"Groty Żydowskie" w jurajskich jaskiniach w Ryczowie

Jura Krakowsko-Częstochowska obfituje w liczne jaskinie, którymi obdarowane zostały ostańce występujące na tym terenie. W latach 80. ubiegłego stulecia z 827 zinwentaryzowanych jaskiń Jury 166 przebadano archeologicznie. W gminie Ogrodzieniec, w sołectwie Ryczów również spotykamy przepiękne jaskinie jurajskie.

 
Nazwa Ryczów wywodzi się od ryku jeleni i od rykowiska. Pierwsze zapiski wymieniają Ryczów w 1388 roku. Dokumenty z 1416 roku podają, że wieś Ryczów w zastawie otrzymał Jan z Kwaśniowa. W roku 1529 wzmiankuje się powstanie folwarków w Ryczowie i Gulzowie, co było wynikiem napływu ludności szlacheckiej w te rejony. W XVI wieku powstaje Ryczów Leśny, nazwany później Ryczowem lub Ryczowem Wielkim. W 1581 roku Ryczów określany jest wsią królewską. Na początku XIX w. Ryczów wchodził w skład dóbr ogrodzienieckich. Około 1827 roku Ryczów liczy 70 zagród wiejskich. Na przełomie XIX i XX wieku kształtuje się układ przestrzenny okolicznych miejscowości, w tym miasta Ogrodzieniec i wsi Ryczów, której układ charakteryzuje się „klasyczną ulicówką”. W roku 1885 w Ryczowie jest 112 zasiedlonych osad, w latach 1932-1935 są 164 domy. W 1988 r. - 209, a w 2004 r. – 339 domostw, liczba gospodarstw rolnych w 2006 r. wyniosła 204. Okres II wojny światowej to ciężkie czasy dla mieszkańców Ryczowa, głównie za sprawą pacyfikacji wsi, tragedii ryczowskiej z 21 lutego 1944 roku. Współcześnie wieś zamieszkuje 904 mieszkańców (31.12.2006).
 
W Ryczowie, jednym z piękniejszych sołectw na terenie gminy Ogrodzieniec, o wyjątkowym krajobrazie jurajskim, jest kilka jaskiń godnych poświecenia uwagi i większego zainteresowania. Wieś Ryczów ze względu na liczne występowanie ostańców, określana jest jako Ryczowski Mikroregion Skałkowy, potocznie jako Małe Zakopane, położona na trasie dawnych traktów handlowych i komunikacyjnych: Częstochowa-Kraków, obecnie kilku szlakach turystycznych jak: żółty Szlak Pustynny, niebieski Szlak Warowni Jurajskich, czarny Szlak Partyzantów Ziemi Olkuskiej oraz czerwony szlak rowerowy Orlich Gniazd i niebieski szlak rowerowy z Klucz. Najwyższymi wzniesieniami są Straszykowa Góra (494m n.p.m.), drugie co do wielkości wzniesienie Jury Krakowsko-Czestochowskiej oraz Wielki Grochowiec (486m n.p.m.) i Ruskie Góry (463m n.p.m.). W XIV w. w Ryczowie wybudowano zamek rycerski, czyli strażnicę obronną, której pozostałości można podziwiać do dnia dzisiejszego. Natomiast wśród jaskiń wyróżniamy: dwie jaskinie w masywie Straszykowych Gór (Straszykowych lub Straszakowych, w zależności od podawanego źródła): Jaskinia w Straszykowej Skale i Jaskinia z Kominem oraz w niedalekiej odległości Jaskinia w Zamczysku (albo w Ząbczysku), także Jaskinia z Drzewem, Jaskinia w Ścianie i Jaskinia Mała Mamutowa.
 
Jaskinie na Jurze odgrywały różną rolę, znane są nie tylko ze względu na swój jurajski charakter, ale także z wydarzeń z okresu II wojny światowej, kiedy pełniły rolę patriotyczną. W Jaskini w Zamczysku w Ryczowie, podczas okupacji niemieckiej w 1943 roku ukrywali się Żydzi. Podczas wojny na terenie Ryczowa przebywało wiele rodzin żydowskich, które były prześladowane, urządzano na nich łapanki i nagonki. Miejscowa ludność pomagała ludności żydowskiej przetrwać te trudne chwile, ukrywającym się Żydom przynosiła żywność, organizowała ucieczki.
 
W grudniu 2006 r. TVP 3 Regionalna w Katowicach wyemitowała program red. Ewy Żerdzińskiej pt. „W morzu tajemnic”, program poświęcony był jaskiniom w Ryczowie i kryjącym się tam tajemnicom. Wyżynę Krakowsko-Częstochowską nazwano jaskiniowym eldorado i zaprezentowano jaskinie ryczowskie, które podczas II wojny światowej służyły za skalne schrony dla ukrywających się we wsi Żydów.
 
O tamtych wydarzeniach z 1943 roku opowiedzieli najstarsi mieszkańcy Ryczowa, którzy nosili jedzenie ukrywającej się grupie około 40 osób Żydów. Było to tymczasowe schronienie, gdyż celem ludności żydowskiej było miasto Sosnowiec, wmawiano im, że tam unikną śmierci, niestety Sosnowiec leżał w obrębie III Rzeszy. Większość mieszkańców Ryczowa znając doskonale położenie terenów lasów i pól ryczowskich, ryzykując życiem, pomagała ukrywającym się Żydom, przygotowywano też ucieczki. Po około dwóch tygodniach przestano nosić jedzenie do grot, prawdopodobnie kryjówka Żydów została znaleziona. W sąsiedniej gminie Pilica przed i w okresie II wojny światowej mieszkało kilka tysięcy Żydów, byli oni prześladowani i mordowani, nielicznym udało się przeżyć, a jeśli się to udało, wprost mówi się o cudownych ocaleniach.
 
Jaskinia w Zamczysku, w której prawdopodobnie swoje schronienie miała grupa 40 Żydów w 1943 roku ma 51m długości, głęboka jest na 13m, najniższy punkt jaskini, czyli jej dno wynosi -12,7m. Penetrującym jaskinię grotołazom z Klubu Sportów Ekstremalnych Extreme trudno było uwierzyć, że ktoś mógł przebywać w takich warunkach 2-3 tygodnie, jednak wówczas mogło to być możliwe, sytuacja mogła nakłonić do takich kroków. Być może w jaskini nie przebywano non stop, a tylko ukrywano się podczas przeszukiwań niemieckich. Prawdopodobnie nie była to jedyna jaskinia ryczowska czy jurajska, która kryje takie tajemnice. Jaskinia w Zamczysku usytuowana jest od strony południowej w grupie skał o nazwie Zamczysko albo Ząbczysko, dojść można do niej czarnym szlakiem idąc na wschód. Badana naukowo w 1977 roku przez M. Bednarka, J. Odwagę i M. Pałęcz; wewnątrz jaskini istnieją ślady w postaci napisów na skale z 1991 i 1992 roku.
 
W rejonie Straszykowych Gór znajduje się Jaskinia z Kominem długa na 43m, o ciasnych korytarzach, znana bardzo długo, pierwszy jej plan pochodzi z 1974 roku, wykonał go M. Czepiel. Istnieje też Jaskinia w Straszykowej Górze długa na 150m, podobno jedna z najciekawszych jaskiń jurajskich. Pierwszą inwentaryzację w 1949 roku wykonał K. Kowalski, w 1984 uzupełnił P. Bednarz. Ponadto rejon Straszykowych Gór to kompleks leśny Żelazko-Straszykowe-Ryczów (grzbiet pasma Smoleńsko-Niegowonickiego), porośnięty przez jałowce, głóg, grab i tarninę, bogaty w runo leśne.
 
Jaskinie ryczowskie wiele by powiedziały o tamtych wydarzeniach, gdyby tylko mogły mówić.
 
Opracowała: Iwona Rajca
czerwiec 2007

 

Na skróty

Mobilnie w stałym kontakcie z gminą

Przydatne linki

Wspólnie możemy dokonać wielkich rzeczy

Galeria

Wyjątkowe miejsca na każdą porę roku

  • Zdjęcie: Kościół w Ogrodzieńcu

    Kościół w Ogrodzieńcu

  • Zdjęcie: Miejsca Rekreacji

    Miejsca Rekreacji

  • Zdjęcie: Skwer

    Skwer

  • Zdjęcie: Plac Piłsudskiego

    Plac Piłsudskiego

  • Zdjęcie: Studnia w Gieble

    Studnia w Gieble

  • Zdjęcie: Sprzątamy Gmine

    Sprzątamy Gmine

Czy wiesz, że...

Ciekawe informacje o naszej gminie

Strona wykorzystuje pliki cookies.
Dowiedz się więcej...

Wyszukiwarka

Komunikat
Twoja przeglądarka internetowa lub system operacyjny, nie wspierają lektora.
Newsletter
Formularz kontaktowy
Logo: Miasto i Gmina Ogrodzieniec
Miasto i Gmina Ogrodzieniec